23-10-2017
De aanslagen van 11 september 2001 staan nog altijd in ons collectieve geheugen gegrift. Na 9/11 was de wereld voorgoed veranderd. Wat niet iedereen weet, is dat de aanslagen ook opschudding teweegbrachten onder verzekeraars. In één keer werd duidelijk dat individuele maatschappijen terreurschade niet onbeperkt kunnen dragen.
Tot 2001 stond terrorisme te boek als klein molest, vergelijkbaar met rellen. In de regel boden verzekeraars hiervoor dekking. Maar nadat in de VS meerdere verzekeraars waren omgevallen door de schade van 9/11, werd het een uitsluitingsclausule – net als oorlogsdekking.
“Om Nederlandse burgers toch financiële bescherming te bieden tegen de gevolgen van terreur, is de NHT opgericht, de Nederlandse Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorismeschaden. Een samenwerkingsverband van overheid, verzekeraars en herverzekeraars.” Aan het woord is Marianne Heezen. Zij is sinds begin dit jaar verantwoordelijk voor de NHT.
De meeste Nederlandse verzekeraars zijn bij deze pool aangesloten, plus een aantal buitenlandse verzekeraars voor de risico’s die zij op de Nederlandse markt verzekerd hebben. De Terrorismepool is opgericht in 2003 en, net als de Atoompool, ondergebracht bij de Vereende.
Het draaiboek van de NHT werkt als volgt. Wanneer er een aanslag wordt gepleegd in Nederland of waarbij Nederlandse belangen betrokken zijn, moet eerst worden vastgesteld of het echt om terreur gaat. Dat doet een adviescommissie van drie onafhankelijke experts.
Heezen: “We hanteren een strakke definitie van terrorisme. Behalve dat het een geweldsdaad moet zijn waardoor verzekeringnemers of verzekerde risico’s van deelnemers van de NHT zijn geraakt, moet de daad met een bepaald oogmerk gepleegd zijn. Bijvoorbeeld religie of nationalisme. Is dat het geval, dan informeren wij onze deelnemers en stellen wij het schaderegistratiesysteem open. Zo niet, dan dekken de verzekeraars zelf de schade.”
Voordat de NHT uitkeert, moet er bovendien een drempelbedrag zijn overschreden van 7,5 miljoen euro per jaar. Blijft de totale terreurschade onder die drempel, dan keren verzekeraars zelf uit. Is de totale schade hoger, dan keren de verzekeraars uit tot een maximum van in totaal 1 miljard euro en ontvangen zij de betaalde schade terug via de NHT. Heezen: “Aan die 7,5 miljoen is overigens een aparte bepaling verbonden: als een relatief kleine verzekeraar door een aanslag onevenredig zwaar getroffen wordt, ligt de drempel lager.”
Het goede nieuws is, dat in de bijna twintig jaar van haar bestaan de NHT nog nooit heeft hoeven uitkeren. Wel is het schaderegistratiesysteem een aantal keren opengesteld. “De meest recente terreurdaden zijn het tramschietincident in Utrecht en de zelfmoordaanslagen in Sri Lanka, beide in 2019. Bij het tramschietincident vielen vier doden en raakten zes mensen gewond. Een afschuwelijke gebeurtenis, maar de (financiële) schade bleef ruim onder de 7,5 miljoen. Bij de aanslagen in Sri Lanka waren weliswaar geen Nederlandse slachtoffers, maar keerden reizigers vervroegd terug en werden er vluchten geannuleerd. Dit trof vooral reisverzekeraars. Ook hier bleef het totale bedrag onder de 7,5 miljoen. ”
Het vaststellen of een daad terroristisch is, kan lastig zijn. “Bij de aanslagen in Sri Lanka was het direct duidelijk, maar bij de tramaanslag in Utrecht lag het anders. De adviescommissie oordeelde aanvankelijk negatief. Pas toen er tijdens de strafzaak meer informatie kwam over de motieven van de dader, veranderde dat.”
Mocht er ooit 1 miljard uitgekeerd moeten worden, dan betalen verzekeraars, herverzekeraars en de Nederlandse overheid daar gezamenlijk aan mee, voor respectievelijk 200 miljoen, 750 miljoen en 50 miljoen euro. “En mocht de totale schade hoger uitvallen, dan moeten we naar rato uitkeren, en krijgen de getroffenen dus niet alles vergoed. Maar als er echt iets ergs gebeurt zoals 9/11, is mogelijk geen enkel bedrag genoeg...”
Gelukkig acht Heezen de kans klein dat zo’n grootschalige aanslag ooit plaatsvindt in ons land. “De aanslagen op het WTC waren een groot, georganiseerd event, met bijna 3000 doden. Sindsdien is de intelligence, de manier waarop veiligheids- en opsporingsdiensten werken, sterk verbeterd. Ze hebben zo’n netwerk nu waarschijnlijk eerder in de gaten. Dat zou dus betekenen – en ik zeg dit nu heel voorzichtig – dat men grootschalige aanslagen eerder zou kunnen voorkomen.
“De terreur die er dan overblijft is die van de lone wolves, die kunnen we niet altijd voor zijn. Zoals bij de tramaanslag in Utrecht. Voor de betrokkenen is dit natuurlijk verschrikkelijk, maar het is niet een daad die de hele samenleving ontwricht.”
De NHT houdt zich dus bezig met de verzekerbaarheid van gebeurtenissen waarvan de kans klein is dat ze ooit plaatsvinden én waarvan we hopen dat ze nooit gebeuren. “Dat maakt dit vakgebied heel anders dan bij andere verzekeraars.”
In de praktijk betekent het dat de NHT-organisatie altijd alert blijft. “Binnenkort gaan we weer ‘droog oefenen’. We nemen het hele draaiboek door, checken of we nog voldoen aan alle eisen, elkaar tijdig kunnen vinden – ook online – en of we de deelnemende verzekeraars tijdig de juiste instructies kunnen geven. Daarnaast onderzoeken we of de terrorismedefinitie nog sluitend is. Of die bijvoorbeeld ook cyberaanvallen zou moeten omvatten. Een handeling via de computer is op zich niet fysiek gewelddadig, maar kan wel extreme gevolgen hebben. Zo blijven we ons ontwikkelen.”
